Máy xúc lật là gì?
Máy xúc lật hay còn có tên gọi khác là xe xúc lật (Tên tiếng Anh là Wheel loader), là một loại máy xây dựng cơ giới với công dụng chính là xúc đất, đá và các vật liệu. Phía trước khoang điều khiển sẽ được thiết kế một chiếc gầu nằm ngang, ở vị trí ngang với lốp trước của máy. Máy xúc lật sẽ bốc, xúc vật liệu đến đúng vị trí chứa như các thiết bị vận chuyển khác, kho chứa được xây cao hơn so với mặt đất.
Máy xúc lật có thể đào đất ở vị trí nằm ngang hoặc cao hơn mặt đất thẳng đứng, máy đào được các loại đất, đá mềm đến cứng trung bình cấp độ I, II.
Công nghệ của máy xúc lật
Máy xúc lật hoạt động dựa trên nguyên lý cơ bản của đòn bẩy và hệ thống thủy lực. Máy sử dụng thủy lực để di chuyển các bộ phận chính như cần cẩu, xẻng và cần gạt. Một hệ thống bơm thủy lực tạo áp lực cao để điều khiển các bộ phận này di chuyển một cách nhanh chóng và mạnh mẽ.
Máy xúc lật hiện đại được trang bị các công nghệ hiện đại như hệ thống điều khiển tự động, cảm biến và camera, giúp tăng cường hiệu suất làm việc và an toàn. Các công nghệ này cho phép máy xúc lật hoạt động một cách chính xác và linh hoạt hơn.
Cấu tạo của máy xúc lật
1-gầu xúc; 2-thanh đẩy; 3-xy lanh lật gầu; 4-khung chính; 5-ca bin điều khiển ;6-máy cơ sở; 7,10: hệ thống di chuyển bánh lốp; 8- khớp quay; 9:xy lanh nâng hạ khung chính.
Cấu tạo máy xúc lật gồm có 7 bộ phận chính bao gồm:
- Gầu máy xúc: Bộ phận tương đối lớn được gắn vào cần cẩu, được sử dụng để đào và lấy vật liệu. Có thể chọn được kích thước và loại gầu để phù hợp với công việc cụ thể.
- Động cơ sẽ được làm mát bởi động cơ quạt trực tiếp: Những loại máy xúc lật thế hệ mới sẽ được làm mát bằng nước, còn các máy cũ sẽ được làm mát bằng gió.
- Hệ thống truyền động: máy xúc chuyển động linh hoạt nhờ tuabin, hộp số, cần số (số tiến và số lùi).
- Hệ thống thủy lực: để nâng cao năng suất lao động, hệ thống thủy lực sẽ giúp điều khiển máy đạt độ chính xác cao, hệ thống truyền lực sẽ làm việc với công suất lớn.
- Hệ thống phanh: đảm bảo sự an toàn cho máy khi hoạt động ở nơi có địa hình dốc, gồ ghề.
- Hệ thống lái: giúp người sử dụng điều khiển chuyển tải, đi thẳng hoặc rẽ.
- Cabin: là nơi người người vận hành điều khiển, xúc, đổ hay nâng, hạ. Cabin thường được thiết kế thoáng đãng và có các thiết bị như ghế ngồi điều chỉnh, hệ thống điều hòa không khí và màn hình hiển thị thông tin...
Nguyên lý hoạt động của máy xúc lật
Máy xúc lật làm việc theo chu kỳ, mỗi chu kỳ gồm sáu giai đoạn.
- Tiền vào nơi xúc đất.
- Xúc đất vào gầu.
- Lùi khỏi nơi xúc đất.
- Tiến đến nơi dỡ tải.
- Dỡ tải khỏi gầu.
- Lùi lại để bắt đầu chu kỳ mới.
Máy xúc lật hoạt động rất đơn giản, điều quan trọng là bạn phải biết tính toán được biên độ hoạt động của gầu để đạt được hiệu quả làm việc cao nhất.
- Đầu tiên, đưa máy xúc lật tới vị trí cần sử dụng. Điều khiển các xilanh hạ gầu, miệng gầu hướng về phía trước, cho xe tiến về phía trước để xúc đất vào gầu do lực đẩy của máy, đồng thời điều khiển cho gầu lộn ngược dần để chứa đất.
- Bước tiếp theo, để đưa gầu ra khỏi vị trí tầng đào ta thực hiện nâng gầu hoặc co tay gầu. Tiếp đến quay gầu tới vị trí cần cả đất và thực hiện xả đất ra khỏi gầu bằng cách mở đáy gầu. Các bước tiếp theo lặp đi lặp lại tương tự như hai bước trên cho đến khi thực hiện xong công việc cần làm.
Nói chung, hệ thống điều khiển của máy xúc lật không quá phức tạp để vận hành. Chủ yếu người lái phải có thời gian làm quan để thực hành và trước khi sử dụng, người lái phải đảm bảo nắm vững các nguyên tắc lái an toàn.
Công dụng và ưu nhược điểm của máy xúc lật
Công dụng của máy xúc lật
Máy xúc đất có 2 công dụng chính được ứng dụng nhiều nhất đó là xúc và vận chuyển
- Máy xúc đất thông thường dùng để xúc đất cấp 1, cấp 2 và các vật liệu rời như cát, sỏi, đá, than... chất thành đống hoặc thành thùng để chuyển đi vị trí khác.
- Máy xúc lật giúp vận chuyển hàng hóa hay các vật nặng trong kho, bãi thay cho sức lực thủ công của con người.
- Máy xúc lật được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực và đặc biệt quan trọng trong xây dựng, giao thông, thủy lợi hoặc vận chuyển, kho bãi… Máy xúc lật có thể dùng để đào đất đá mềm đến cứng trung bình, nhưng vị trí đào nằm ngang hoặc cao hơn vị trí máy đứng (cao hơn nên máy đứng trên mặt đất).
Ưu, nhược điểm của máy xúc lật
Ưu điểm
Hiện nay, rất nhiều ngành nghề sử dụng máy xúc lật vì loại máy này vừa có khả năng bốc xúc, vừa vận chuyển nguyên vật liệu. Vì vậy, so với nguồn lực đầu tư cho máy thì máy xúc lật rất đa năng và hiệu quả công việc rất cao.
- Đầu tiên, máy xúc lật vừa giúp con người tiết kiệm thời gian, vừa giúp tiết kiệm công sức trong các công việc nặng nhọc như trung chuyển, bốc vác vật liệu… Ngoài ra, so với sức lao động của con người thì hiệu suất mà máy xúc lật mang lại cao hơn rất nhiều.
- Thứ hai, so với hiệu quả công việc đạt được thì máy xúc lật tiêu tốn rất ít nhiên liệu. Trong các công việc nặng nhọc như xây dựng, khai khoáng thì máy hoạt động rất bền bỉ.
- Thứ ba, rất dễ dàng để tìm mua phụ tùng thay thế của máy xúc lật ở bất cứ đơn vị cung cấp xe nào. Ngoài ra, việc sửa chữa, bảo trì máy xúc lật cũng khá đơn giản. Nếu bạn không rõ thì có thể nhờ đơn vị bảo hành xe sửa chữa với chi phí cực kỳ hợp lý.
- Cuối cùng, giá thành của máy xúc lật là cực kỳ hợp lý. Hiện nay ở Việt Nam phổ biến các dòng máy xúc lật nhỏ với giá cả phải chăng. Phù hợp với quy mô sản xuất và thị hiếu với khả năng thu hồi vốn nhanh.
Nhược điểm
- Không thể đào được đất đá, những loại vật liệu cứng như máy xúc đào.
- Có bán kính quay vòng lớn, không có khả năng đào đắp như máy đào. Ngoài ra, máy xúc lật không thể làm việc khi vật cần đào thấp hơn cao trình máy đứng.
Phân loại máy xúc lật
Hiện nay, trên thị trường có rất nhiều loại máy xúc lật khác nhau, cách phân loại cũng khác nhau. Có thể dựa vào nguyên lý hoạt động hoặc dựa vào cấu tạo để phận loại. Chúng tôi phân loại làm 3 loại như sau:
Máy xúc lật bánh xích
- Máy xúc bánh xích di chuyển sử dụng dây xích để di chuyển. Điểm mạnh của máy xúc lật bánh xích là khả năng bám địa hình cực cao, ngoài ra còn có thể dễ dàng vượt qua các địa hình dốc hay bùn lầy,... chính điểm mạnh này đã khiến cho máy xúc bánh xích được sử dụng phổ biến trong các công việc san lấp mặt bằng hoặc ủi
- Nhược điểm chính của máy xúc lật bánh xích là không có khả năng cơ động và tốc độ di chuyển khá chậm.
Máy xúc lật bánh lốp
- Máy xúc lật sử dụng bánh xe cao su để di chuyển nên điểm mạnh của máy nằm ở khả năng di chuyển linh hoạt với tốc độ cao hơn so với máy xúc lật bánh xích. Di chuyển từ địa điểm này sang địa điểm khác để thực hiện công việc mà không tốn quá nhiều thời gian
- Nhược điểm của máy xúc lật bánh lốp là khả năng bám địa hình kém và không hoạt động được trên những địa hình không bằng phẳng. Ngoài ra, máy xúc lật bánh lốp chỉ phù hợp với những công việc nhẹ nhàng và không thể hoạt động nếu các lớp đất đá quá cứng.
- Tại thị trường Việt Nam, dòng máy xúc lật bánh lốp khá phổ biến và giá thành cũng khá phù hợp với túi tiền của người mua. Còn đối với máy xúc bánh xích rên thị trường nước ta và chưa được nhiều khách hàng sử dụng.
Máy xúc lật mini
- Dòng máy xúc lật mini được sử dụng trong các công ty, hộ gia đình có quy mô nhỏ, có dung tích gầu từ 0,3 m3 đến 1,6 m3. Loại máy này có giá thành rẻ và mức độ sử dụng không cao. Sử dụng máy xúc lật mini có thể giúp người sử dụng nhanh thi hồi lại vốn do mức đầu tư thấp. Ngoài ra, việc vận hành sửa chữa, bảo dưỡng máy xúc lật mini cũng cực kỳ đơn giản.